Ik hoop dat je dit blog niet te hard beoordeeld. Ik probeer mijn eigen worsteling onder woorden te brengen en misschien kwets ik jou daar wel mee of vind je mij gewoon zeuren. Ik hoop dat je met mij mee wil kijken naar hoe ik dingen zie en mij niet gelijk af serveert als je het er niet mee eens bent. Misschien vraag ik nu wel iets van jou wat ik nog niet eens zelf kan: zonder oordeel kijken en luisteren.

In de tijd die achter ons ligt hoorde je wel eens de volgende uitspraken. “Duitsers zijn slecht”. “Moslims zijn gewelddadig”. “Surinamers zijn lui”. “Vrouwen zijn hysterisch”. “Homo’s zijn polygaam”. Misschien zijn er mensen die dit nog steeds daadwerkelijk denken, maar ik ken lieve Duitsers, pacifistische moslims, hardwerkende Surinamers, gelijkmoedige vrouwen en trouwe homo’s. Voor mij zijn die “ouderwetse” uitspraken dan ook klinkklare onzin.

Tijdens mijn studie leerde ik dat als ik iets beweer, ik er een hypothese van moet maken en die dan onderuit moet proberen te halen. Het voorbeeld was: alle zwanen zijn wit en als ik dan één zwarte zwaan tegenkwam, mocht ik wetenschappelijk gezien niet beweren dat zwanen wit zijn. In de dagelijkse praktijk hoor ik mensen zeggen: “Ja maar dat – die zwarte zwaan – is de uitzondering die regel bevestigt”.

Maar dat heb ik eigenlijk nooit begrepen. Hoe kan een uitzondering nou de regel bevestigen? Volgens mij bevestigt een uitzondering nu juist dat ik zelden algemene uitspraken over een groep kan doen omdat genoeg keren blijkt dat het op individueel niveau toch niet altijd van toepassing is. Dit maakt bovendien dat ik dus soms aan mensen een eigenschap toedicht op basis van een groepskenmerk – ik stop ze in een hokje – zonder dat het voor die persoon geldt. Ik kan daarmee iemand pijn doen en dat is het laatste wat ik wil.

Ik hoop dat je mij nog kunt volgen en wie weet dat je er zelfs mee kunt instemmen. Voor mij is het in ieder geval zo, dat ik het niet fijn vind als ik als Nederlander in het buitenland als een joint-rokende Amsterdammer wordt gezien en benaderd. Dus als het voor mij niet leuk is, zou dat ook voor anderen zo kunnen zijn. Het lijkt mij goed dat ik mij keer op keer bewust ben van mijn vooroordelen en probeer niet naar die vooroordelen te handelen.

Volgens mij gaat het daar bij mij wel eens mis. Ik doe iets zonder te weten waarom ik het doe. Soms doe ik onaardig tegen iemand omdat ik eerder die dag door een ander gekwetst ben. Soms denk ik dat iemand aardig is omdat die er mooi of leuk uit ziet. Soms denk ik dat alle vrouwen lief zijn omdat mijn vrouw dat ook is. Al deze denkbeelden komen voort uit het feit dat ik ervaringen en verhalen uit het verleden ergens in mijn hoofd heb opgeslagen en ik van daaruit onbewust naar handel.

De vraag is of de ervaring uit het verleden ook van toepassing is op het hier en nu. Waarschijnlijk niet. Elke situatie en elke persoon zijn op elk volgend moment weer anders, waardoor ik elke keer opnieuw bewust moet nadenken over wat ik denk en doe. Is het passend wat ik doe op dit moment? Bij twijfel niet doen.

Nou ben ik een man met veel privileges en ik kan mij voorstellen dat mensen daardoor verwachten dat ik op een bepaalde manier zal zijn. Alleen de vraag is of ik ook echt zo ben zoals anderen denken dat ik ben op basis van mijn buitenkant. Ik probeer zelf anderen in ieder geval maar niet op hun buitenkant te beoordelen. In het verleden is al te vaak gebleken dat wat men aan groepen als eigenschappen toeschreef helemaal niet waar bleek te zijn. Ik blijf daarom elke dag mijn best doen om bij elke ontmoeting de ander opnieuw met een open en nieuwsgierige blik tegemoet te treden. Ik hoop dat jij dat ook richting mij kan doen. Ik vermoed dat hierdoor de wereld weer klein beetje beter wordt.

(uit: De wereld is mijn thuis)

Ik ben Jan Monster, o.a. blogger en coach bij Wat zegt Jan. Wil je verder praten over dit blog, dan kan je hier contact met me opnemen. Wil jij mijn zoektocht naar mijzelf niet missen, volg dan de Wat zegt Jan-pagina’s op Instagram, Facebook, LinkedIn, Twitter en WordPress.com.