Ik leefde niet in de tijd van de Boeddha, dus al mijn kennis over wat deze man heeft gezegd en heeft bedoeld is afkomstig uit overlevering – eerst mondeling en daarna schriftelijk. Dus als ik de Boeddha wel eens citeer in mijn blogs dan is dit iets wat ik ergens heb gelezen. Of hij dat werkelijk gezegd heeft weet ik niet. In dit blog wil ik het hebben over twee leringen van hem. Ik zal ze bewust niet als citaat weergeven omdat de zinnen slechts een weergave zijn van hoe ik het heb onthouden. De eerste is: alles is een illusie. De tweede is: doe zelf onderzoek. Voor mij zijn dit twee belangrijke inzichten waar ik veel aan heb.

Zeker de tweede uitspraak – over zelf onderzoek doen – gaat op het wereldwijde web in veel varianten rond. Vooral ‘spiritual warriors’ hechten er veel waarde aan dat zij niet zomaar iets voor zoete koek aannemen en zij echt wel zelf onderzoek doen naar van alles en nog wat. Vervolgens zijn er van die onderzoekers die iedereen die tot een andere conclusie komt dan zij, tot slaafse volgers verklaren. Ik zie dit anders. Zoals ik eerder al beschreef is waarheid is een lastig ding. Op dit moment lees ik een boek dat mij nog beter heeft doen inzien wat de Boeddha bedoelde toen hij zei dat alles een illusie is.

De grondlegger van mijn yoga-opleiding Saswitha schreef zijn belangrijkste boek Swabahwat in de jaren veertig van de vorige eeuw. Voor mij zijn de inzichten die hij biedt zeer verhelderend. Alleen de manier waarop hij schrijft maakt het lastig om te ze tot mij te nemen. Het wordt dan ook lastig om zijn teksten met jullie te delen en daarom zal ik in plaats daarvan slechts mijn interpretatie van zijn denkbeelden hier weergeven.

Als ik een kleur waarneem, neem ik dan de wereld waar zoals hij is? Saswitha beschrijft dat het licht een object raakt en ervan weerkaatst. Deze weerkaatsing komt in onze ogen en wij nemen dan een kleur, bijvoorbeeld rood, waar. Wat wij feitelijk schijnen te zien is dat een bepaalde kleur ontbreekt uit het spectrum van wat weerkaatst is, omdat dat deel is opgenomen door het object. Dus wij zien het ontbreken van een kleur in het spectrum en daardoor interpreteren wij dus dat een object die kleur moet hebben. Eigenlijk raar toch, dat wij zeggen dat iets rood is terwijl dat juist de kleur is die ontbreekt bij de weerkaatsing?

Ik weet niet of Saswitha, biologen en/of natuurkundigen mij nu vervloeken, maar zo interpreteer ik de tekst hoe wij met onze zintuigen omgaan. Zo ervaar ik het ook zelf. Wij krijgen een impressie van de wereld om ons heen via onze smaak, gehoor, tast of reuk. Deze invoer verwerken we door hem te proberen te begrijpen en hem op te slaan. Dit is dus per definitie dan voor iedereen anders. Jij en ik kunnen nooit volledig hetzelfde zien. We staan niet op dezelfde plek. We staan er in ieder geval niet op dezelfde tijd. Onze zintuigen hebben niet dezelfde (kwaliteit van) werking. En als laatste verwerken we het allemaal anders.

Alleen doordat we met anderen vergelijken wat zij zien komen we tot de conclusie dat een object niet alleen voor mij rood is, maar ook voor een ander. Helaas betekent dat niet dat het object daarmee ook echt rood is, maar slechts dat wij – met zijn allen – overeengekomen zijn dat als wij een bepaalde invoer krijgen, we dat benoemen als rood.

Voor mij was dit een eureka moment. Ik denk dus dat ik de wereld zie en begrijp, maar het enige wat ik doe is de wereld begrijpen zoals ik hem in mijn hoofd heb opgeslagen. Alles wat ik denk te zien is uiteindelijk dus een nevelbeeld, een illusie – een denkbeeld waarvan ik meen dat het de werkelijkheid is. Dit betekent niet dat ik nu na dit inzicht niet meer denk dat rood ook echt rood is, maar ik denk nog meer na voordat ik durf te beweren dat ik weet wat de werkelijkheid of de waarheid is. Alles is immers slechts mijn illusie. Met dank aan Saswitha denk ik nu eindelijk te begrijpen wat de Boeddha bedoelde met “alles is een nevelbeeld”.

En zo interpreteer ik dan ook wat de Boeddha bedoelde met dat ik alles zelf moet onderzoeken. Hij had voor zichzelf zaken uitgevonden die hem tot verlichting hadden gebracht. Alleen hij begreep, misschien als geen ander, dat het pad wat hij liep alleen zijn pad kon zijn omdat dat het paste bij zijn illusie of beeld van de werkelijkheid. Het onderzoek wat we moeten doen gaat dus over ons zelf en over hoe wij de wereld menen te zien – de wereld in ons. En ik weet niet hoe het anderen vergaat maar ik vind dat al zo moeilijk. Ik laat het onderzoeken van de wereld buiten ons graag over aan mensen die daar wat bedrevener in zijn dan ik. Dus doe vooral zelf onderzoek naar jezelf. Althans zo zie ik het dan maar.

Ik ben Jan Monster, o.a. blogger en coach bij Wat zegt Jan. Wil je verder praten over dit blog, dan kan je hier contact met me opnemen. Wil jij mijn zoektocht naar mijzelf niet missen, volg dan de Wat zegt Jan-pagina’s op Instagram, Facebook, LinkedIn, Twitter en WordPress.com.