Ik kan geluk vinden in wat ik doe als ik het maar bewust doe en niet vlucht voor verveling of verdriet.
(Beeld Wat zegt Jan)

Even terug naar mijn vorige blog. Dat wat ik met volle aandacht doe is fijn, want het doen valt weg en wordt zijn. Het gevoel van alleen maar “zijn-met-wat is” is voor mij allesomvattend. Het is daarmee onbeschrijfelijk, want als ik het woord gelukzalig gebruik is het te groots ook al is het wel waar. Maar eigenlijk is het gevoel juist klein of misschien wel helemaal niets. Hebben we het daarom bij “Zen” of “Mindfulness” altijd over leegte of over niets denken of niets doen? Misschien gebruiken we deze termen omdat woorden tekortschieten, maar voor mij kloppen ze niet. Ook al is het moeilijk te benoemen wat “zijn-met-wat-is” inhoudt, is het voor mij niet leeg of niets, dus wil ik er toch woorden aan geven.

In de yoga of vergelijkbare beoefeningen wordt vaak gezegd dat je dit soort gevoelens niet moet bespreken omdat je de ervaring te plat maakt of jezelf te belangrijk maakt. Als ik sommige mensen op sociale media hiermee bezig zie kan ik de aarzeling begrijpen om er over te praten. Woorden worden vaak holle frasen waar we onszelf belangrijk mee maken en waar we een vals gevoel van grip en veiligheid mee creëren. Niets menselijks is mij vreemd, dus het kan mij ook overkomen. Ik zal proberen mijzelf niet groter te maken dan ik ben en ook niet te verzanden in nietszeggende platitudes.

Ik herken het risico dat ik mijzelf tot het centrum van het universum maak, dat ik graag de onzekerheden in mijn leven wegredeneer of dat ik een illusie verzin om mijn wereld maar kloppend te krijgen. Waarom heb ik een beroerte gekregen of wat is de reden dat ik lol mag hebben met Lego of bioscoopbezoek terwijl ik een uitkering ontvang? Waarom krijgen mensen die ongezonder leefden dan ik geen CVA of waarom krijgen mensen die net zo arbeidsongeschikt zijn als ik geen of heel moeilijk een WIA?

Ik kan niemand de waarheid over het leven vertellen of de vragen die ik zojuist stelde ook maar enigszins zinnig beantwoorden, laat staan dat ik antwoorden heb op de grote levensvragen. Ik schrijf ook nu alleen maar weer een blog omdat ik mij eigenlijk zo vaak gewoonweg blij en gelukkig voel, terwijl ik tegelijkertijd zoveel mensen ongelukkig zie zijn. Ik weet niet of die mensen mijn blogs lezen en als ze dat al doen, zij mijn verhalen zinnig, inspirerend of behulpzaam vinden, maar toch stuur ik bij deze mijn gedachten maar weer de wereld in. Ik hoop dat mijn woorden iemand anders kunnen helpen naast dat ze voor mijzelf ook heel helend zijn.

Het is voor mij vaak, maar zeker niet altijd, simpel om gelukkig te zijn door alleen maar te doen. Zijn en doen klinkt misschien tegengesteld, maar dat komt alleen maar omdat wij mensen in principe alles als dualistisch ervaren. Je weet wel: licht en donker, ik en niet-ik, maar dus ook doen en zijn. Als ik hier diep naar kijk zoals ik in mijn vorig blog deed, dan zie ik dat zijn en doen helemaal geen tegengestelde begrippen zijn, maar gewoon samenvallen. Ik kan als mens niet alleen maar zijn. Ik doe altijd iets, al was het maar ademen of denken. Mens-zijn betekent voor mij doen. Leven is doen. Mensen die niet bewegen of anderszins actief zijn, krijgen vaak gezondheidsproblemen of kwijnen weg.

Er schuilt natuurlijk gevaar in mijn simplificatie dat ik gelukkig word van doen. Want als iedereen nou maar gewoon iets zou doen, zou iedereen dan gelukkig zijn? Laat ik vooropstellen dat ik niet in een permanente staat van “gelukkig zijn” ben, maar dat ik hier constant mee oefen. Meer niet. Voor mij is het antwoord op de vraag of je gelukkig kan zijn als je gewoon maar doet zowel nee als ja.

Laat ik met de nee beginnen. Als ik dingen doe omdat ik wegren bij mijn gevoelens van ongeduld, ongemak of ongeluk dan word ik er zelden gelukkig van. Ik verdoof dan slechts mijn “onge-iets”. Ook al eet, drink, shop, “binge”, ”Lego”, werk of sport ik, ik word er niet wezenlijk blij van als ik het alleen maar doe om weg te lopen van bijvoorbeeld verdriet, verlies of verveling. Tegen de tijd dat ik klaar ben met wat ik doe, blijkt namelijk dat het ongemak niet verdwenen is of dat er een ander ongeluk voor in de plaats gekomen is en ik dus opnieuw moet beginnen met iets doen. Dus nee, van iets doen word ik niet gelukkig als ik het alleen maar doe omdat ik van iets probeer weg te gaan.

Maar als ik nou niet wegga maar juist naar iets toega als ik iets doe, word ik dan wel gelukkig? Dus, concreet, als ik niet Lego, films kijk of wandel om iets te vermijden maar dat ik het doe om iets te bereiken, word ik dan gelukkig? Het niet-verrassende antwoord is ook helaas nu weer nee. Ik kan bijvoorbeeld als doel hebben om 4.000 steentjes op elkaar te klikken om zo mijn verlangen te bevredigen om de “Batcave” te creëren. Als dat dan gelukt is, is er zoals je op de foto bij dit blog ziet, inderdaad een moment van blijheid, trotsheid en tevredenheid. Maar snel daarna is er alweer een gevoel van verdriet omdat het bouwen voorbij is. Of er ontstaat een gevoel van verveling, want ik doe niets meer en dus ontstaat er weer het verlangen naar het maken van een nieuwe lego set en zo moet ook nu weer het doen opnieuw beginnen.

Dus blijft de vraag wanneer ik dan wel gelukkig ben als ik gewoon iets doe. Het antwoord is dat ik gelukkig word als ik alleen maar doe wat ik doe en dat wat ik doe niet doe om ergens bij weg te gaan of naar toe te komen. Dat vraagt eigenlijk maar één ding en dat is aandacht. Dat wat ik doe moet ik met volle aandacht doen. Ben ik dan altijd gelukkig? Is het dan niet zo dat als de activiteit voorbij is ongemak, verdriet of pijn er toch weer zijn? Ja inderdaad ook dan komt het “ongeluk” gewoon weer terug. Voor mij is het verschil alleen dat ik niet teleurgesteld ben dat er na mijn doen weer verveling, verlies of verlangen is. Er was immers geen doel voor wat ik deed en ongeacht het resultaat kan ik dus gelukkig zijn. Bovendien kan ik na wat ik net deed het volgende wat ik moet doen ook weer met volle aandacht doen. Want of ik nou de hond moet uitlaten, de WC moet schoonmaken of de vaatwasser moet in- of uitruimen, als ik ook die dingen maar met volle aandacht doe, ga ik ook daar helemaal in op. Er is ook dan weer sprake van “zijn-met-wat-is”. Door dit steeds te blijven oefenen, verleng ik keer op keer mijn geluksgevoel.

De vraag is misschien alleen nog of je dus altijd wat moet doen om te “zijn-met-wat-is”. Dat weet ik niet, maar ik ken geen situaties waar ik alleen maar ben. Laat ik als voorbeeld maar weer eens mediteren nemen. Ook als ik mediteer doe ik wat. Flauw gezegd: ik mediteer. Maar even serieus, ik ben echt bezig. Ik zit en ik adem, hoor, ruik, voel en denk, bewust of onbewust. Je raadt het waarschijnlijk al. Ik ben alleen gelukkig tijdens het mediteren als ik het mediteren, ademen, horen, ruiken, voelen en denken bewust doe. Ik blijf dus vooral oefenen om bewust mijn aandacht te houden bij dat wat ik doe.

En hoe zit het dan met slapen? Dan doe ik toch echt niets? Kan ik dan gelukkig zijn? In mijn beleving kan ik ook alleen dan gelukkig zijn als ik bewust doe wat ik doe, dus als ik met aandacht ga slapen en alleen maar ga slapen. Ik word niet gelukkig van slapen als ik lig te malen of lig te woelen. Ik word alleen gelukkig van slapen als ik bewust ga (stil)liggen, als ik bewust adem en bewust de stilte en de donkerte ervaar. Zie hier wat ik moet doen om gelukkig te “zijn-met-wat-is”. Ik hoef alleen maar dingen met volle aandacht te doen, waardoor “doen” en “zijn” voor mij één worden en dat geeft mij een diep geluksgevoel. Ik voel mij gelukkig als ik dat wat ik doe, met volle aandacht doe.

Ja, ik kan ook gelukkig zijn met vervelende, repetitieve, huishoudelijke en zelfs verplichte activiteiten, maar het is denk ik toch leuker als je ervoor kiest om die dingen te doen die je echt leuk vindt. Ik heb daarover inmiddels ook geleerd, dat ik niet te veel moet nadenken waarom ik bepaalde dingen leuk vind. Als ik ga denken komen er allemaal mechanismes in mijn hoofd op gang die mij weghouden bij wat ik echt leuk vind, want dan ga ik mij verantwoorden tegenover mijzelf, mijn normen en waarden, mijn omgeving en allemaal andere nutteloze en oordelende stemmen in mijn hoofd. Dus voor wie zit te wachten op een conclusie over hoe je het best gelukkig kan “zijn-met-wat-is”, denk ik dat het antwoord is dat je inderdaad alleen nog maar even iets hoeft te doen. Doe wat leuks of doe wat minder leuks, maar doe het met aandacht en kijk eens hoe het dan met je geluksgevoel is. Ik hoop dat jij ook ervaart dat gewoon doen en gewoon zijn één worden en dat je dan eigenlijk best gelukkig bent.

Ik ben Jan Monster, de blogger van Wat zegt Jan. Je kunt hier contact met me opnemen. Wil jij geen blog missen, volg dan de Wat zegt Jan-pagina’s op Facebook, Instagram, LinkedIn, Threads, WordPress.com en X.