Laat ik me bewust zijn van het feit ik sommige pijn zelf veroorzaak (Beeld Wat zegt Jan)

Zie hem daar zitten. Wie is hij? Ik! Maar wie of wat is die “ik” die dit antwoord geeft? En met deze vraag heb ik volgens mij precies de oorzaak van alle, of in ieder geval mijn, ellende te pakken. In dit geval zijn hij en ik één. Het is hetzelfde lichaam met dezelfde geest en het enige verschil tussen de woorden hij en ik, is het perspectief. Ik ontdek meer en meer dat alles wat ik denk te kennen niets meer is dan een beeld in mijn hoofd.

Deze ontdekking helpt mij om te gaan met de gevolgen van mijn hersenletsel en de daarbij behorende gevoelens. Maar voordat ik duidelijk kan maken hoe dit besef van zelfbewustzijn vrede in mijn leven brengt moeten we eerst even terug. Ik ken de werkelijkheid zoals die is door mijn zintuigen. Die sensaties geven mij informatie over wat ik tegenkom. Als ik op een strand zit dan voel ik zandkorrels, ruik ik de zee, proef ik zout op mijn lippen, zie ik schelpen en hoor ik de golven. Al deze zintuigelijke indrukken maken samen dat ik een beeld heb bij het woord strand.

Voor ik verder ga, even een kort intermezzo over de woorden ik, ego, zelfbeeld en zelfbewustzijn. Ik dacht te weten dat er (wetenschappelijke) verschillen waren tussen deze woorden en ik vroeg toelichting aan mijn psycholoog. Zoals altijd gaf hij mij een nuchter en niet al te zwaar antwoord. Hij zei met een lach dat het uiteindelijk allemaal op hetzelfde neerkwam. In dit blog gebruik ik dus met permissie al deze woorden maar even door elkaar.

Maar nu weer terug naar het woord strand. Het moge duidelijk zijn dat het strand echt is, het is geen concept of een illusie van iets wat ik in mijn hoofd heb. Iedereen kent het strand. Alleen zal iedereen een ander beeld hebben bij wat een strand nou eigenlijk is. Elk woord heeft dus een betekenis, maar doordat wij allemaal andere indrukken aan een woord koppelen, zullen wij er allemaal een andere betekenis aan geven. Gelukkig zal deze betekenis vaak best veel lijken op de betekenis die andere mensen aan het woord toekennen. Hierdoor kunnen wij mensen met elkaar praten over de wekelijkheid om ons heen.

Flauw gezegd is voor mij de werkelijkheid dus in eerste instantie niet meer dan een beeld dat ik in mijn hoofd heb van die werkelijkheid. Misschien is het daarom dat sommige filosofieën zeggen dat het hele leven maar een illusie is. Die filosofie hang ik niet aan. Het leven is reëel, alleen het beeld wat ik ervan in mijn hoofd heb, hoeft niet per se helemaal over een te komen met hoe dat leven echt is.

Dit is misschien een mooi moment om de overstap te maken naar mijn zelfbeeld en zelfbewustzijn. Ergens in mijn zeer vroege kinderjaren ben ik er, net als ieder ander, achter gekomen dat ik een lichaam heb en dat mijn lichaam los staat van de rest om mij heen. Dit besef is de start van het concept “ik” of het bewust worden van mijzelf. Dat concept breidde steeds verder uit en zo ontstond er een beeld in mijn geest over wie ik ben. Mijn zelfbeeld is dus wat mij betreft, net als het strand, niet meer dan een concept. Ik ben echt, maar wat die “ik” nou werkelijk is, hoeft niet per se overeen te komen met het zelfbeeld dat ik (on)bewust in mijn hoofd heb.

Zoals je eerder hebt kunnen lezen klopt sinds mijn hersenletsel mijn zelfbeeld en daarmee het verhaal dat ik over mijzelf heb niet meer. Mijn verstoorde zelfbeeld veroorzaakt pijn. Het begint ermee dat ik dus moet aanvaarden dat ik een beeld van de werkelijkheid had, dat niet meer juist is. Ik moet dat beeld aanpassen, zodat ik de werkelijkheid kan nemen zoals die is. Mijn pijn en sores verdwijnen als ik maar niet krampachtig vast blijf houden aan oude beelden die niet meer kloppen. Het aloude “wat is, is”, klopt dus echt. Alleen doordat ik toch graag vast wil blijven houden aan mijn oude beeld creëer ik stress bij mijzelf. Die stress is snel weggenomen als ik mijn (zelf)beeld gewoon aanpas.

Er zijn ook filosofieën die denken dat als ik maar positief ben, ik een mooie werkelijkheid kan manifesteren. Ik schreef eerder dat ik alles kan. Maar ik kan niet, door de beelden in mijn hoofd aan te passen, de werkelijkheid buiten mij veranderen. Natuurlijk kan ik hopen en dromen. Die beelden geven mij kracht om dingen te doen zodat de werkelijkheid beter wordt. Maar het zijn dan mijn acties die dingen veranderen en niet mijn gedachten. Mijn gedachten zijn niet meer dan beelden in mijn hoofd die misschien de werkelijkheid weergeven, maar meer ook niet.

Het is in mijn beleving de mismatch tussen wat ik in mijn hoofd heb en wat er buiten in de werkelijkheid echt is, die maakt dat ik onrustig word. Dit kan gebeuren als ik het over het woord strand heb, maar het doet pijn als mijn zelfbeeld verschilt met de realiteit. Maar die pijn is eigenlijk niet echt, want dit is slechts verdriet over iets wat ik dacht dat zo was, maar nu in ieder geval niet zo is. Voor een ander is dit soort pijn dan misschien moeilijk te begrijpen, want zij hebben immers niet mijn zelfbeeld, maar voor mij voelt die pijn toch echt.

Dan terug naar mijn ontdekking. Om geen sores te hebben hoef ik dus alleen maar mijn zelfbewustzijn te beteugelen en mij niet meer te verzetten tegen hoe de werkelijkheid is. Dat is het. Alleen ik ben geen hond zonder zelfbewustzijn. Het hoort nou eenmaal bij mijn mens-zijn dat ik wel zelfbewustzijn en een zelfbeeld heb. Het mooie is dat mijn zelfbewustzijn mij zelfstandig mooie dingen kan laten realiseren, maar het jammere is dat ik met ditzelfde bewustzijn helaas ook mijn eigen pijn kan creëren.

In mijn werkelijkheid is er genoeg pijn en verdriet zonder dat mijn zelfbewustzijn daar een schepje bovenop hoeft te doen. Ik heb al spasmen, verlies van gevoel en een constante moeheid. Dit alles is echt. Mijn frustratie dat ik al die beperkingen niet wil hebben zit alleen maar in mijn hoofd. Deze pijn kan ik verlichten door mij bewust te zijn van het feit dat deze teleurstellingen alleen maar voortkomen uit mijn zelfbewustzijn. Door mijn bewustzijn te richten op hoe het hier en nu is, voel ik mijzelf samenvallen en vind ik daarin naast verlichting van de pijn, ook vrede en blijheid met wat is. Laat ik dus in het hier en nu leven en wie weet kan ik daar de niet-echte pijn mee stoppen.

Ik ben Jan Monster, de blogger van Wat zegt Jan. Je kunt hier contact met me opnemen. Wil jij geen blog missen, volg dan de Wat zegt Jan-pagina’s op Instagram, Facebook, LinkedIn, Twitter en WordPress.com.