Spanning is functioneel, maar te veel of te weinig kan schadelijk zijn
(Beeld Wat zegt Jan)

In mijn vorig blog schreef ik dat mijn verhaal niet meer klopte. Het beeld dat ik van mijzelf had klopt niet meer nu ik na een carotis dissectie hersenletsel heb. Ik leer niet alleen leven met de fysieke en geldelijke gevolgen van dit letsel, maar ik leer ook dat ik niet steeds moet proberen mijn verhaal weer kloppend te krijgen met het beeld dat ik van mezelf van voor mijn letsel heb. Ik zie voor mijzelf parallellen tussen de kramp waarin mijn lijf en mijn geest schieten. Misschien kan ik leren van de therapie die ik voor mijn fysieke kramp krijg.

Laat ik dus beginnen met mijn fysieke kramp. Ik moet bekennen dat ik graag het woord kramp gebruik in plaats van het woord dat door behandelaars wordt gebruikt, namelijk spasme. Misschien ligt het aan de tijd waarin ik ben opgegroeid, maar vroeger werd “je bent een spast“ gebruikt als mensen vonden dat jij je raar gedroeg. En als je geen normale manier van bewegen had, vond men ook dat je dan niet helemaal goed bij je hoofd was. Grappig hoe dat soort oude beelden en ideeën mij hinderen om te zeggen wat nodig en waar is, namelijk dat ik last heb van spasmes.

Door mijn letsel heb ik zowel in mijn arm als been een spasme. Spasticiteit is een verhoogde spanning in de (gedeeltelijk) verlamde/verzwakte spieren van met name de armen en benen. Zo’n spasme maakt dat er spanning op mijn spieren staat, waar mijn arm en been eigenlijk verlammingsverschijnselen vertonen. Mijn spasme heeft dus een functie. Door het spasme zit er kracht in mijn spier waar die anders alleen maar slap zou zijn.

Helaas is voor mij zo’n spasme niet alleen functioneel. Voor mij voelen mijn spasmen aan als kramp. Mijn spieren staan op spanning en dat is onaangenaam en soms gewoonweg pijnlijk. Vóór de behandelingen zorgde de kramp of spasme ervoor dat ik maar beperkt dingen met mijn been kon doen. Het was voor mij lastig om vloeiend te lopen en daarnaast was mijn hand permanent aan het knijpen en kon die zich door de kramp niet openen.

Gelukkig zijn er in de revalidatie en bij fysiotherapie allemaal behandelingen die kunnen helpen om de gevolgen van die kramp of spasme te verminderen. Eén van die behandelingen heet shockwave. Als ik het goed uitleg, wordt een spierzenuw bij deze behandeling blootgesteld aan krachtige schokgolven. De zenuwen bij de spieren worden daarbij “beschadigd”, wat zich na een paar weken weer hersteld. Het gevolg van die beschadiging is dat de zenuw niet meer constant het signaal aan de spier doorgeeft dat er extra spanning moet zijn. Door het ontbreken van de zenuwprikkel kan de spier zich ook weer ontspannen, de kramp verdwijnt. Ik vind het grappig dat door een (zenuw)signaal te doorbreken er ruimte komt voor de oorspronkelijke functie van mijn spieren namelijk het aan- en ontspannen.

De behandelingen hebben op mijn been een heel positief effect. Ik loop er beter door. Helaas zijn de resultaten voor mijn arm en hand nog niet zo positief. Ja, de kramp is uit mijn hand verdwenen, maar daarmee is ook de kracht weg die ik nodig heb om bijvoorbeeld dingen te kunnen vasthouden. Dus waar bij mijn been het onderbreken van een constant (zenuw)signaal de terugkeer naar normaal gedrag van mijn spieren betekent, is het verdwijnen van de kramp uit mijn hand nadelig. Ik wil voldoende spierspanning in mijn arm en hand hebben om weer normaal te kunnen functioneren, maar niet zoveel spierspanning dat het kramp of pijn veroorzaakt.

Deze tussen-conclusie lijkt mij een mooi moment om weer terug te komen bij de “kramp” in mijn geest. Ook in mijn geest is het handig om een bepaalde spanning te hebben. Het is goed dat ik een consistent verhaal in mijn hoofd wil hebben. Zoals ik jullie de vorige keer vertelde veroorzaakte het verlies van het beeld van mijzelf als zorgzame en hulpvaardige man bij mij gevoelens van ongemak, pijn en verdriet. Door dit in te zien, kon ik mijn zelfbeeld aanpassen, waardoor het verhaal weer klopte en mijn ongemak verminderde. Ik moet wel opletten. Mijn kramp of neiging om mijn verhaal en zelfbeeld kloppend te maken met de nieuwe werkelijkheid moet niet zover gaan dat ik mijn zelfbeeld passend maak bij die realiteit maar dat het niet meer past bij mijn diepste zelf. Ik denk namelijk dat het echt niet goed met mij zou gaan als mijn zelfbeeld niet meer past bij wie ik echt ben.

Ik leerde vroeger ook al dat alles waar “te” voor staat niet goed voor je is. Te veel spanning levert kramp op en dat doet pijn. Te veel ontspanning levert verlamming op en dan kan je niets meer doen. Dit geldt zowel voor mijn lichaam als mijn geest. Is er dan geen shockwave therapie voor mijn geest? Is er iets dat ervoor kan zorgen dat de signalen onderbroken worden waardoor mijn geest zich niet vastgrijpt aan malende gedachten of aan de neiging om mijn verhaal maar kloppend te krijgen?

Het lijkt mij dat (elektro)shocks tegen malende gedachten te ver gaan, maar wat kan mij dan wel helpen? Iets moet die overdreven signalen in mijn hoofd stoppen. Volgens mij is dat aandacht. Als ik maar opmerk dat ik een gedachte, een kramp of een (verwrongen) zelfbeeld heb, dan kan ik deze laten voor wat die is, namelijk een gedachte, een kramp, een zelfbeeld. Niet meer maar ook niet minder. Dat is het. Zo laat ik de signalen van mijn geest wel intact, maar ik onderbreek ze wel en laat ze mij niet overheersen.

In aandacht leven is trouwens de Nederlandse vertaling van mindfulness. De beproefde methode om dit te oefenen is voor mij mediatie. Ik zie meditatie niet als een manier om gedachten te stoppen of los te laten, maar als een wijze om telkens spanningen, gedachten of emoties alleen maar op te merken en er verder niets mee te doen. Zo blijven gedachten, gevoelens of spanningen nuttig en schiet ik niet in een kramp of stress.

Ik ben Jan Monster, de blogger van Wat zegt Jan. Je kunt hier contact met me opnemen. Wil jij geen blog missen, volg dan de Wat zegt Jan-pagina’s op Instagram, Facebook, LinkedIn, Twitter en WordPress.com.WordPress.com.